Ὁ Κύριος είπε στους μαθητές Του: «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτοῦ και ακολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ’ 24).
Τι σημαίνει «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου»; Και γιατί αυτός «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου», δηλαδή ο ιδιαίτερος σταυρός του καθενός μας, ονομάζεται συνάμα και «Σταυρός του Χριστού»;«Ὁ σταυρός τού κάθε ανθρώπου» είναι οι θλίψεις και τα βάσανα της γήινης ζωής, που για τον καθένα μας είναι δικά του. «Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι η νηστεία, η αγρυπνία και άλλα ευλαβή κατορθώματα, με τα οποία ταπεινώνεται η σάρκα και υποτάσσεται στο πνεύμα. Τα κατορθώματα αυτά πρέπει να είναι ανάλογα με τις δυνάμεις του καθενός και στον κάθε άνθρωπο είναι δικά του.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι τα αμαρτωλά ασθενήματα, ή πάθη, που – στον κάθε άνθρωπο – είναι δικά του! Με άλλα απ᾽ αυτά τα πάθη γεννιόμαστε και μ᾽ άλλα μολυνόμαστε στην πορεία του γήινου βίου μας.
«Ο Σταυρός του Χριστού» είναι η διδασκαλία του Χριστοῦ. Μάταιος και άκαρπος είναι «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» – όσο βαρύς και αν είναι – εαν δεν μεταμορφωθεί σε «Σταυρό του Χριστού» με το ν' ακολουθούμε τον Χριστό.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου», για τον μαθητή του Χριστού γίνεται «Σταυρός του Χριστού», γιατί ο μαθητής του Χριστού είναι στερρά πεπεισμένος, οτι πάνω απ᾽ αυτόν (τον μαθητή) αγρυπνάει ακοίμητος ο Χριστός. Πιστεύει οτι ο Χριστός επιτρέπει να του έρθουν θλίψεις σαν μια αναγκαία και αναπόφευκτη προϋπόθεση της Χριστιανικής πίστεως. Καμιά θλίψη δεν θα τον πλησίαζε, αν δεν το είχε επιτρέψει ο Χριστός, και οτι με τις θλίψεις που του συμβαίνουν, ο Χριστιανός γίνεται οικείος του Χριστού και καθίσταται κοινωνός της μοίρας Του στη γη και – για τον λόγο αυτό – και στον ουρανό.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» γίνεται για τον μαθητή του Χριστού «Σταυρός του Χριστού», γιατί ο αληθινός μαθητής Του σέβεται και θεωρεί την τήρηση των εντολών του Χριστού σαν τον μόνο σκοπό της ζωής του. Αυτές οι πανίερες εντολές γίνονται γι᾽ αυτόν σταυρός, πάνω στον οποίο συνεχώς σταυρώνει τον παλαιό του άνθρωπο «συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» του (Γαλ. ε’ 24).
Απ᾽ αυτά είναι φανερό γιατί, για να λάβουμε τον σταυρό μας, είναι ανάγκη ν᾽ απαρνηθούμε προηγουμένως τον εαυτό μας μέχρι και ν᾽ απολέσουμε ακόμα και τη ζωή μας. Τόσο βαθιά και τόσο πολύ έχει συνηθίσει στήν αμαρτία και οικειώθηκε σ᾽ αυτήν η πεσμένη στην αμαρτία φύση μας, που ο Λόγος του Θεού δεν παύει να αποκαλεί αυτή τη φύση ψυχή του πεπτωκότος ανθρώπου.
Για να δεχτούμε τον σταυρό στούς ώμους μας, πρέπει πρώτα να πάψουμε να ικανοποιούμε το σώμα στις ιδιότροπές του επιθυμίες παρέχοντάς του μονάχα οτι είναι αναγκαίο για την ύπαρξή του. Πρέπει να αναγνωρίσουμε οτι η αλήθεια μας είναι ενα σκληρότατο ψέμα μπροστά στον Θεό και η λογική μας είναι μια τέλεια ανοησία. Τέλος: αφού παραδοθούμε στον Θεό μ᾽ ολη τη δύναμη της πίστης μας και ριχτούμε στη μελέτη του Ευαγγελίου, πρέπει να απαρνηθούμε το δικό μας θέλημα.
Οποιος πραγμάτωσε μια τέτοια απάρνηση του εαυτού του είναι ικανός να λάβει τον σταυρό του. Αυτός με υπακοή και υποταγή στον Θεο και επικαλούμενος τη βοήθειά Του για να ενισχυθεί έναντι της αδυναμίας του, ατενίζει δίχως φόβο και αμηχανία τη θλίψι που προσεγγίζει. Οποιος απαρνήθηκε τον εαυτό του προετοιμάζεται μεγαλόψυχα και γενναία να την υπομείνει, ελπίζει οτι μέσω αυτής της θλίψεως θα γίνει κοινωνός και συμμέτοχος των παθών του Χριστού καυ φτάνει τη μυστική ομολογία του Χριστού, οχι μόνο με το νου και την καρδιά του, αλλά και με την ίδια την πράξη, την ίδια τη ζωή του.
Ο σταυρός είναι και παραμένει βαρύς και καταθλιπτικός, ενόσω παραμένει ο σταυρός μας. Οταν όμως μεταμορφωθεί σε Σταυρό του Χριστού, τότε γίνεται ασυνήθιστα ελαφρός. «Ο ζυγός μου», είπε ο Κύριος, «χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστιν» (Ματθ. ια’ 30).
Ο μαθητής του Χριστού λαμβάνει τον σταυρό στους ώμους του, όταν παραδέχεται πως είναι άξιος των θλίψεων που η Πρόνοια του Θεου του καταπέμπει. Ο μαθητής του Χριστού τότε φέρει και υπομένει τον σταυρό του σωστά, όταν αναγνωρίζει οτι οι θλίψεις που του στάλθηκαν είναι ακριβώς αυτές και οχι άλλες είναι αναγκαίες για την εν Χριστώ μόρφωσή του και τη σωτηρία του. Τότε φέρουμε καρτερικά τον σταυρό μας, όταν αληθινά αντιλαμβανόμαστε και αναγνωρίζουμε το αμάρτημά μας. Σ᾽ αυτή τη συναίσθηση του αμαρτήματός μας δεν υπάρχει καμιά αυταπάτη. Ωστόσο, όποιος παραδέχεται τον εαυτό του αμαρτωλό και ταυτόχρονα γογγύζει και μοιρολογάει απο το ύψος του σταυρού του, αποδεικνύει μ᾽ αυτό οτι με το να παραδέχεται την αμαρτία του επιφανειακά, κολακεύει μονάχα τον εαυτόν του και τον ξεγελά.
Το να υπομένουμε καρτερικά τον σταυρό μας αποτελεί αληθινή μετάνοια. Εσυ αδελφέ, που είσαι σταυρωμένος στον σταυρό, εξομολογήσου στον Κύριο μέσα στη δικαιοσύνη και τη χρηστότητα των κριμάτων Του. Με την αυτοκατάκριση δικαίωσε την κρίση του Θεου και θα λάβεις άφεση των αμαρτιών σου.
Εσυ, που είσαι σταυρωμένος στον σταυρό, γνώρισε τον Χριστό και θα σου ανοιχτεί η πύλη του Παραδείσου. Από τον σταυρό σου δοξολόγησε τον Κύριο, αποκρούοντας απο τον εαυτό σου κάθε λογισμό μεμψιμοιρίας και γογγυσμού, απορρίπτοντάς τον σάν έγκλημα και σαν βλασφημία εναντίον του Θεου. Απο την κορυφή του σταυρού σου ευχαρίστησε τον Κύριο για την ανεκτίμητη δωρεά για τον σταυρό σου. Ευχαρίστησε για το πολύτιμο προνόμιό σου, το προνόμιο να μιμείσαι τον Χριστό με τα βάσανα και το μαρτύριό σου.
Απο τον σταυρό όπου είσαι σταυρωμένος, θεολόγησε, γιατί ο σταυρός είναι το αληθινό και μόνο σχολείο, φυλακτήριο και αγία τράπεζα της αληθινής Θεολογίας.
Εξω απο τον σταυρό, δίχως τον σταυρό, δεν υπάρχει ζώσα γνώση Χριστού. Μη αναζητάς τη Χριστιανική τελείωση στις ανθρώπινες αρετές. Εκει δεν υπάρχει αυτή η τελείωση. Αυτή είναι κρυμμένη στον Σταυρό του Χριστού. Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου μετατρέπεται σε Σταυρό του Χριστού, όταν ο μαθητής του Χριστού φέρει τον σταυρό του με ενεργό τη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του, η οποία εχει ανάγκη κολασμού.
Φέρνει κανείς το σταυρό του, όταν σηκώνει τον σταυρό του μέ ευχαριστία προς τον Χριστό και με δοξολόγησή Του. Σαν αποτέλεσμα αυτής της δοξολογίας και ευχαριστίας μέσα στον βασανισμένο άνθρωπο εμφανίζεται η πνευματική παρηγοριά. Η ευχαριστία και η δοξολογία αυτή γίνονται πλουσιώτατη πηγή ασύλληπτης και αιώνιας χαράς, που ξεπηδάει με χάρη από την καρδιά, ξεχύνεται στην ψυχή και στο ίδιο το σώμα.
Ο Σταυρός του Χριστού, μονάχα στην εξωτερική του όψη, για τους σαρκικούς οφθαλμούς, είναι πεδίο καί χώρος σκληρός και δύσκολος. Για τον μαθητή του Χριστού, που Τον ακολουθεί, ο σταυρός είναι πεδίο και χώρος υψίστης πνευματικής ηδονής και απολαύσεως. Τόσο μεγάλη είναι αυτή η ηδονή και απόλαυση, ώστε η θλίψη πνίγεται και σβήνει ολότελα απο την απόλαυση. Και ο μαθητής του Χριστού πού τον ακολουθεί, αισθάνεται μονάχα ηδονή την ωρα που βρίσκεται ανάμεσα στα πιο σκληρά βάσανα. Έλεγε η νεαρή Μαύρα στον νεαρό σύζυγό της Τιμόθεο, ο οποίος υπέμενε φοβερά βασανιστήρια και πόνους και την καλούσε να δεχτεί και εκείνη το μαρτύριο: «Φοβούμαι, αδελφέ μου, μήπως τρομάξω, όταν θα δω τα φοβερά βασανιστήρια και τον εξοργισμένο ηγεμόνα, μήπως αποκάμω σε καρτερία και υποκύψω εξαιτίας της νεανικής μου ηλικίας». Ὁ μάρτυρας Τιμόθεος της απάντησε τότε: «Έλπιζε στον Κύριό μας Ιησού Χριστό και τα βασανιστήρια θα είναι για σένα λάδι, που ξεχύνεται απάνω στο σώμα σου και πνεύμα δρόσου στα κόκκαλά σου, που θα ανακουφίζει όλες σου τις ασθένειες».
Ο Σταυρός είναι η ισχύς και η δόξα όλων των απ᾽ αιώνος Αγίων. Ο Σταυρός είναι ιατήρας των παθών, εξολοθρευτής των δαιμόνων. Θανάσιμος είναι ο σταυρός για εκείνους, που τον σταυρό τους δεν τον μεταμόρφωσαν σε Σταυρό του Χριστού, που απο τον σταυρό τους γογγύζουν κατά της Πρόνοιας του Θεού. Σταυρός είναι για εκείνους που τον μέμφονται και τον βλασφημούν και παραδίδονται στην απελπισία και την απόγνωση.
Οι αμαρτωλοί, που δεν εξομολογούνται και δέεν μετανοούν, πεθαίνουν πάνω στον σταυρό τους με θάνατο αιώνιο. Με το να μην υπομένουν καρτερικά αποστερούνται την αληθινή ζωή, τη ζωή μέσα στον Θεό. Τους αποκαθηλώνουν απο τον σταυρό τους, για να κατέβουν σαν ψυχές στον αιώνιο τάφο.
Ο Σταυρός του Χριστού ανυψώνει απο τη γη τον μαθητή του Χριστοῦ που είναι σταυρωμένος απάνω του. Ο μαθητής του Χριστού, που είναι σταυρωμένος πάνω στον σταυρό του, φρονεί τα ανω, με τον νου και την καρδιά του ζει στον ουρανό και καθορά τα μυστήρια του Αγίου Πνεύματος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίῳ ημων. «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν», είπε ο Κύριος, «απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτοῦ και ακολουθείτω μοι».