Η… εξαφάνιση της ρεμπέτισσας Ρόζας Εσκενάζυ

Η «βασίλισσα του ρεμπέτικου», που έπασχε από άνοια, περιπλανήθηκε για ένα διήμερο στην Πετρούπολη και τη βρήκε ο σκύλος της!

Του ΤΑΣΟΥ Κ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΙΔΗ - ΠΗΓΗ: Realnews

Πέρασαν 45 χρόνια από τότε (1980) που έφυγε από τη ζωή, στα 90 της χρόνια, μία από τις μεγάλες τραγουδίστριες του ρεμπέτικου. Η Ρόζα Εσκενάζυ (Σάρα Σκινάζυ), η ερμηνεύτρια της «Δημητρούλας», απεβίωσε ξεχασμένη από όλους σε μια μικρή μονοκατοικία της οδού Σωκράτους στην Κηπούπολη της Πετρούπολης.

Η άλλοτε «βασίλισσα του ρεμπέτικου», που στα πόδια της γονάτιζαν και αναστέναζαν γλεντζέδες και λεφτάδες, έμενε στας δυσμάς του βίου της μόνη, χωρίς φροντίδα και ζεστασιά, παρέα με τις αναμνήσεις. Επασχε από άνοια, έβγαινε από το σπίτι της, έπαιρνε έναν δρόμο και τραβούσε χωρίς να ξέρει πού πάει…

Ενα μικρό κειμενάκι στο δελτίο συμβάντων της Χωροφυλακής, που έγραφε ότι «εξηφανίσθη εκ της οικίας της η Ρόζα Εσκενάζυ…», με οδήγησε τότε στην Κηπούπολη σε ένα ακατάστατο δωματιάκι όπου ζούσε. Την είχε βρει νωρίτερα μια γειτόνισσά της, περιπλανώμενη στους δρόμους με τον σκύλο της, από την προηγούμενη ημέρα.

Η Ρόζα, στα 90 της, ζούσε κλειδαμπαρωμένη στο σπίτι με σύνταξη 4.000 δρχ. από το ΤΣΑ, ως συνιδιοκτήτρια μιας νταλίκας! Με υποδέχθηκε με χαρά και έδειχνε ότι είχε ανάγκη από συντροφιά και για την περιπέτειά της μου είπε: «Εχασα τον δρόμο και ο σκύλος μου με έφερε στο σπίτι…».

Μου αράδιασε με υπερηφάνεια παλιές φωτογραφίες και για να με ευχαριστήσει περισσότερο άρχισε να τραγουδά με τον συριγμό της βραχνάδας, όταν η φωνή βγαίνει με το ζόρι… Πότε-πότε, δάκρυα κυλούσαν από τα κακοβαμμένα με ρουζ μάγουλά της και όταν επιχειρούσε να τα σκουπίσει, κουδούνιζαν στον δεξιό καρπό της καμιά δεκαριά βραχιόλια. «Οταν ήρθα στην Αθήνα, το 1912, τραγουδούσα τούρκικους αμανέδες και μετά μου έγραψαν ρεμπέτικα τραγούδια, μαζί με τη Ρίτα Αμπατζή. Καλή, δεν λέω, αλλά εγώ ήμουν η καλύτερη! Συνεχώς τσακωνόμασταν για τα τραγούδια».

Ισιωσε για λίγο τα μαλλιά της, τα μάτια της ζωήρεψαν και άρχισε να τραγουδά τη «Δημητρούλα». Μόλις τέλειωσε την πρώτη στροφή, συνέχισε: «Καλή τραγουδίστρια του καιρού μου ήταν η Μαρίκα Παπαγκίκα, με φωνή ναζιάρικη. Πρώτη στα σμυρναίικα. Εγώ, όμως, όταν ανέβαινα στη σκηνή, γινόταν χαλασμός!

Οι θαυμαστές μου ανέβαιναν στην πίστα και μου έδιναν συγχαρητήρια». «Δεν πρέπει να έχεις παράπονο», της είπα, «μέχρι τραγούδι σου έβγαλαν!». «Ναι, δεν λέω, αλλά δεν μου άρεσε… Γιατί με λέγανε ναζιάρα και πήγαινα στα θέατρα να ψάχνω για δουλειά. Εγώ ήμουν φίρμα». Τη ρώτησα: «Ο Τσάκαλος, που λέει το τραγούδι, ποιος ήταν;».

«Ο Τσάκαλος ήταν ένας πολύ πλούσιος έμπορος, που ερχόταν στα κέντρα που τραγουδούσα, ξόδευε τα λεφτά του για εμένα. Ηταν ξετρελαμένος μαζί μου… Μου πρότεινε να γίνω φιλενάδα του και εγώ αρνήθηκα. Ηθελε να παντρευτούμε, αλλά εγώ δεν ήθελα…». Η Ρόζα άνοιξε μετά ένα μπαούλο και έβγαλε από μέσα μια μεγάλη φωτογραφία και μου την έδειξε με καμάρι: «Είδες τι ωραία που ήμουν; Ολοι οι άνδρες με ήθελαν, αλλά εγώ δεν ήθελα να μπλέξω με κανέναν».

Ηρθε η ώρα να την αποχαιρετήσω. «Φεύγω», της είπα, «να προσέχεις, να μη βγαίνεις έξω από το σπίτι μόνη». Την είδα στενοχωρημένη. Με ακολούθησε ως την αμπαρωμένη σιδερένια αυλόπορτα και με γερμένο κεφάλι μού είπε ικετευτικά: «Θα ξανάρθεις, έτσι δεν είναι;». «Βεβαίως», της αποκρίθηκα και ικανοποιημένη τράβηξε στο εσωτερικό του σπιτιού, παρέα με τον σκύλο που τη συντρόφευε όταν περιπλανιόταν στους δρόμους.

 

Η Ρόζα γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1890 από γονείς Εβραίους σεφαραδίτες. Μετακόμισε με την οικογένειά της το 1900 στη Θεσσαλονίκη και όταν ενηλικιώθηκε κατηφόρισε στην Αθήνα για να συναντήσει τη δόξα και να βρει το χρήμα που στερήθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια. Σε ένα ταξίδι της στην Κωνσταντινούπολη γνωρίζει τον Γιάννη Ζαρντινίδη, πλουσιόπαιδο από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, ποντιακής καταγωγής. Του άρεσε και της άρεσε. Ερωτεύθηκαν, παντρεύτηκαν και απέκτησαν έναν γιο, τον Παράσχο.

Ο Ζαρντινίδης πέθανε νέος το 1917 και η Ρόζα έδωσε τον Παράσχο στο Ορφανοτροφείο Ξάνθης. Η ίδια έφυγε στην Αθήνα και εκείνος όταν μεγάλωσε πήγε στην Πολεμική Αεροπορία, έγινε αξιωματικός και έφτασε έως τον βαθμό του ταξίαρχου. Της χάρισε τρία εγγονάκια: τη Φλώρα, τη Ρόζα και τον Γιάννη!

Η Ρόζα, λίγους μήνες μετά τη συνάντησή μας, έσπασε το πόδι της και πέθανε στο ΚΑΤ. Ενας γνωστός της, ο Χρήστος Φιλιππακόπουλος, που εκείνο το διάστημα τη φρόντιζε, την κήδευσε στο Διμηνιό Κορινθίας.